Laiklik konusunu, bu ilkenin Cumhuriyetin kurucu unsurları arasına konulduğu tarihlerde değil de, yetmiş yıl sonra tartışmaya başlayabilmenin yarattığı ağır bunalımı ve bu bunalımdan doğan sancıları, Türkiye'nin 90'lı yıllarında yaşıyoruz. Bir Batı kurumu olan üniversiteyi ithal ettiğimiz sıralarda, bu kurumun aşısının ülkemizde tutup tutmadığını o sıralarda değil de, gene 70 yıl sonra tartışmaya başlamanın ağır sonuçlarına hep birlikte tanık oluyoruz. Bosna-Hersek'teki gerçek insanlık dramı hepimizi yüreğimizden yaralıyor, ama Osmanlının koskoca bir imparatorluğu tasfiye ederken· geride bıraktıklarının kaderi üzerinde ancak şimdilerde düşünüyor olmamızı suç terimleri içinde algılayamıyor ve "başkalarını" suçlayarak ruhlarımızı kurtarıyoruz. Bu tartışmalar zamanında yapılmadığı için, maalesef hasım kampları oluştu. Şimdi bu hasım kamplar, tartışmıyor, kendini karşı tarafa dayatmanın yollarını arıyor ve kendi görüşünü ideolojik bir çerçevenin içine hapsederek, bu çerçevenin "doğru"larına mahkûm oluyor. Üçüncü bin yıla girdiğimizde, toplumumuzu ve siyasetimizi kuran unsurlara ilişkin kavgalarımızı bitirmiş olmak, tarihimizle karışmış olmak, onu doğru okumasını öğrenmiş olmak zorundayız. Hiçbir toplum, bu kadar uzun bir kavganın sonunda bütünlüğünü koruyamaz. O halde kavgalarımızı tartışmalara dönüştürmek zorundayız. Bunu yapabilmek için de, "doğru"lara yalnızca kendimizin sahip olduğumuza, olabileceğimize iman etmekten vazgeçmeliyiz...

---